Nationale strategie voor de inclusie van de Roma

Algemene aanbevelingen voor de inclusie van de Roma

AANBEVELING 1: Een sociale Europese Unie bouwen : overdraagbaarheid van rechten tussen lidstaten, financieel steunstelsel (zoals het leefloon) waarmee een lidstaat zijn burgers die zich in een kwetsbare situatie bevinden in een ander land kan ondersteunen. 

AANBEVELING 2: Op nationaal niveau moet elk beleid dat het fenomeen van Roma-gezinnen op straat en van bedelarij in de openbare ruimte aanpakt, worden geïntegreerd in een alomvattend programma ter bestrijding van precariteit.

AANBEVELING 3: Wat betreft de doeltreffendheid van de rechten, moeten 3 basisprincipes worden nageleefd :

1. Automatisering van rechten: rechten eerst, verificatie daarna. Postulaat van vertrouwen in plaats van wantrouwen.
2. Individualisering van rechten: De solidariteitsmechanismen die worden opgezet tussen mensen die in zeer precaire situaties leven niet financieel sanctioneren.
3. Universaliteit van rechten: Toegang tot basisrechten, ongeacht van de administratieve status.

AANBEVELING 4: De interculturele Roma-bemiddelaars op straat integreren in de eerstelijnsdiensten van de verschillende organisaties uit de hulp- en zorgsector (sociaal, gezondheidszorg, huisvesting, jeugdzorg...) en in de overheidsinstellingen (OCMW's...). Interculturele bemiddeling gaat veel verder dan enkel vertalen. De bedoeling is om te werken met mensen uit de gemeenschap om de culturele, sociale, politieke, filosofische... barrières van sociale inclusie uit de weg te ruimen. Zo kan men bemiddelen met de maatschappij en haar instellingen (begeleiding, ondersteuning).

Voorbeeld: vzw DIOGENES (Brussel), financiering van "case managers"

Hulp bij het dagelijks leven

AANBEVELING 5: Investeren in dagopvangcentra die op maat ondersteuning bieden (sociale , medische, juridische permanenties...) en activiteiten organiseren die aangepast zijn aan het Roma-publiek (alfabetiseringscursussen, kinderopvang, brugklassen, administratieve ondersteuning, informatie over rechten en procedures...)

AANBEVELING 6: De voorkeur geven aan voedselbonnen boven voedselpakketten.

AANBEVELING 7: De werking van de OCMW's verbeteren: overdraagbaarheid van dossiers garanderen, standaardiseren van de procedures, de vakbekwaamheid van het onthaalpersoneel verbeteren, Roma-eenheden oprichten met specifieke ondersteuning in de meest belanghebbende OCMW's (interculturele bemiddelaars, opleiding van het personeel...).

Voorbeeld : Roma eenheid van het OCMW 1000 Brussel.

AANBEVELING 8: Het team van straathoekwerkers versterken om de Roma die op straat leven proactief te bereiken in hun woonomgeving en hun een luisterend oor te bieden, alsook op maat ondersteuning en alomvattende psychosociale begeleiding. Dit bevordert sociale inclusie, toegang tot rechten en het herstel van sociale banden. Roma-interculturele bemiddelaars zouden in deze teams ook moeten worden opgenomen. 

AANBEVELING 9: Versterking van de preventieteams om het harmonieus samenleven te bevorderen en te zorgen voor de ontwikkeling van goede banden tussen de Roma op straat en de andere actoren rond hen (winkeliers, buurtbewoners, politie, voorbijgangers...). Roma-interculturele bemiddelaars zouden in deze teams ook moeten worden opgenomen.

_{Voorbeeld : het opzetten van een project voor stabilisering in de leefomgeving}

Huisvesting en onderdak

AANBEVELING 10: Projecten bevorderen die gratis tijdelijke huisvesting voorzien zodat mensen toegang krijgen tot rechten (werk, gezondheid...) en permanente huisvesting via een domiciliëring en aangepaste begeleiding. 

Voorbeeld : project UITWEG (Brussel), experimentatie COHABS (Brussel).

AANBEVELING 11: Housing First-programma's opzetten die specifiek gericht zijn op de begeleiding van mensen met een onzekere verblijfsstatus: gratis huisvesting, aangepaste en gepersonaliseerde begeleiding om hun rechten te heropenen...

AANBEVELING 12: Zorgen voor de daadwerkelijke herhuisvesting van degenen die worden getroffen door de sluiting van een kraakpand of kamp.

AANBEVELING 13: Het aantal niet-betaalde plaatsen in onthaaltehuizen in de daklozensector verhogen om sommige gezinnen alternatieven te bieden voor de straat, kraakpanden en noodopvangcentra. Of gratis onthaaltehuizen creëeren voor gezinnen zonder inkomen.

AANBEVELING 14: Zorgen voor voldoende opvangplaatsen voor gezinnen in noodopvangcentra. Met (Roma) cultureel gevoelige zorg.

AANBEVELING 15: Werken aan de oprichting van gecontracteerde kraakpanden die voldoen aan de normen van bewoonbaarheid. 

Voorbeeld: Febul (Brussel)

Werkgelegenheid

AANBEVELING 16: Projecten bevorderen die de toegang tot opleiding en werkgelegenheid bevorderen, met medewerking van Actiris (in Brussel) en de OCMW's (artikel 60).

Voorbeeld: het project Rights First

AANBEVELING 17: Programma's van job coaching ontwikkelen.

Voorbeeld: HOBO (Brussel)

AANBEVELING 18: De professionnele begeleiding van dit publiek verbeteren (Actiris…)

Juridische bijstand

AANBEVELING 19: Aangepast en gespecialiseerd juridisch advies voorzien, alsook bijstand in familie- en vreemdelingenrecht volgens een holistische en multidisciplinaire aanpak. 

Voorbeeld: vzw Casa Legal

AANBEVELING 20: De procedures voor het verkrijgen van officiële documenten vergemakkelijken (bij consulaten en ambassades, voor de identiteitskaart...).

AANBEVELING 21: Het automatiseren van het recht op een referentieadres voor intra-Europese migranten om administratieve situaties, de toegang tot werk en de arbeidsmarkt te deblokkeren.

AANBEVELING 22: Opstellen van duidelijke criteria voor het verkrijgen van het verblijfsrecht op basis van werk.

AANBEVELING 23: Kortere wachttijden om een afspraak te maken bij de gemeentelijke vreemdelingendienst.

AANBEVELING 24: De criteria voor de toekenning van het leefloon aan intra-Europese migranten herzien of een systeem van sociale bescherming op Europees niveau voorzien.

AANBEVELING 25: De digitalisering van de diensten versterken (veralgemening van de aanvaarding van per e-mail verzonden documenten), waarbij eveneens maatregelen worden genomen om de digitale kloof te verkleinen: terbeschikkingstelling van computerapparatuur, opleidingen, publiek IT-personeel.

Voorbeeld: project van publieke-IT van Lire et Écrire (Brussel)

Gezondheid

AANBEVELING 26: De toegang tot de gezondheidszorg voor deze groep ontwikkelen: aangepaste medische zorg (ook taalkundig en cultureel), internationale samenwerking binnen de EU voor mensen met ernstige geestelijke gezondheidsproblemen...

AANBEVELING 27: De DMH automatiseren

AANBEVELING 28: In Brussel een systeem van medische kaarten invoeren dat geldig is op het hele grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in plaats van enkel het gemeentelijk grondgebied.

AANBEVELING 29: De DMH uitbreiden naar nazorg en psychiatrische verzorgingshuizen.

AANBEVELING 30: Het aanbod van medische centra vergroten (te vaak verzadigd). 

Onderwijs

AANBEVELING 31: De strijd tegen bedelarij door kinderen veranderen in een strijd voor scholing. Zowel voor kinderen in de schoolgaande leeftijd als voor kinderen in de voorschoolse leeftijd.

AANBEVELING 32: Brugklassen en interculturele bemiddeling uitbreiden naar nieuwe scholen.

AANBEVELING 33: De volledige dekking van de schoolkosten voorzien (inclusief indirecte kosten: maaltijden, verplaatsingen, schoolreizen, materiaal...) 

AANBEVELING 34: Ondersteuningsteams oprichten om concreet (fysiek) te begeleiden naar scholen.

AANBEVELING 35: Kinderen op elk moment van het jaar op school verwelkomen en inschrijven.

AANBEVELING 36: Alternatieve kinderopvangfaciliteiten creëren die aangepast zijn aan de behoeften van kinderen en rekening houden met hun culturele achtergrond. 

AANBEVELING 37: Werken aan de verbetering van de levensomstandigheden van het gezin (huisvesting, leefloon, werkgelegenheid, verblijfsstatus...) kan de schoolgang bevorderen.

AANBEVELING 38: Roma-ouders bewuster maken van het belang van onderwijs en leerplicht. Via sociale, lokale, gerechtelijke en educatieve actoren en met inschakeling van CLB-centra en aanwerving van interculturele bemiddelaars.

Informatie, sensibilisatie, raadpleging

AANBEVELING 39: De Roma informeren et sensibiliseren rond hun rechten en plichten (vooral met betrekking tot gezondheid en scholing).

Voorbeeld: Regionaal integratiecentrum Foyer (Brussel)

AANBEVELING 40: Steunpunten oprichten voor diensten en instellingen: informatie, opleiding, bemiddeling, signaalfunctie... Het personeel van overheidsdiensten en -instellingen opleiden in interculturele aangelegenheden.

AANBEVELING 41: Intersectoriele benaderingen ontwikkelen. Het is belangrijk dat straathoekwerkers, eerstelijnsorganisaties, Roma-bemiddelaars, de daklozensector, scholen, CLB-centra, jeugdzorgdiensten en het gerechtelijk apparaat nauw samenwerken en elkaar aanvullen. 

_{Voorbeeld : een geïntegreerd project opzetten dat rekening houdt met de verschillende aspecten van het leven van de persoon en longitudinale ondersteuning biedt}

AANBEVELING 42: Lokale of regionale overlegplatforms opzetten ter bevordering van de uitwisseling van ervaring en de coördinatie van terreinacties.

AANBEVELING 43: Roma-raden oprichten om de gemeenschap te betrekken bij het formuleren van aanbevelingen en adviezen over themas die in behandeling zijn of bij de ontwikkeling van specifieke projecten.

AANBEVELING 44: De kwalitatieve en kwantitatieve kennis over dit publiek en zijn evolutie verfijnen. 

Voorbeeld: PRODEC-studie (FEANTSA, Bruss’help, DIOGENES), onderzoek over bedelarij in Brussel (KUL, Odisee Hogeschool)…

AANBEVELING 45: Bewustmakingscampagnes financieren om te werken aan de beeldvorming rond de Roma in de publieke opinie: afbreken van vooroordelen en stereotypen die over deze mensen worden verspreid. 

Voorbeeld: CALO, 22 dakloos - YouTube